Druga część podręcznika Przeszłość i dziś dla klasy 1 zawiera trzy działy odpowiadające epokom historycznoliterackim. Są to:
Renesans
Barok
Oświecenie
Materiał nauczania jest ułożony chronologicznie i podzielony na działy według epok historycznoliterackich, a te na rozdziały odpowiadające najważniejszym zagadnieniom poszczególnych epok. Chronologiczny układ treści nauczania pozwala uczniom poznawać literaturę i kulturę ze świadomością procesu historycznoliterackiego, w naturalnym porządku i w różnych kontekstach.
Stałą cechą serii jest wiązanie perspektywy historycznej i współczesnej. Tej zasadzie podporządkowano prezentację i interpretację zjawisk kultury. Starannie dobrana faktografia ilustruje żywe dziedzictwo, formujące i wzbogacające współczesność. Element Dialogi z tradycją służy uświadomieniu uczniom, jak teksty współczesne nawiązują do przeszłości i jak przeszłość ożywa dzięki współczesnym reinterpretacjom.
W centrum uwagi autora pozostaje tekst literacki. Jego interpretacja ma służyć refleksji nad kondycją człowieka we współczesnym świecie i sprzyjać kształtowaniu tożsamości ucznia.
Podręcznik jest wystarczającym źródłem do poznania tych utworów, które podstawa programowa zaleca czytać we fragmentach. Dzieła, które mają być poznane w całości, są reprezentowane fragmentami oraz omówieniami całości.
Każdy tekst literacki jest opatrzony Wskazówkami do analizy i interpretacji, które są dla ucznia zachętą i instrukcją do pracy z tekstem oraz samodzielnego odkrywania jego struktury i sensów.
Lektury przeznaczone do czytania w całości mają oprócz obudowy fragmentów tzw. Przewodniki po lekturze.
Istotną częścią opracowania lektur są ciekawe, zróżnicowane, nieschematyczne polecenia dla uczniów (Czytamy, analizujemy, interpretujemy). Jednym z ważnych celów tych poleceń jest kształtowanie świadomości kształtu językowo-stylistycznego i niesionych przez ów kształt znaczeń. Lektura tekstów literackich i odbiór tekstów kultury wykorzystywana jest także jako okazja do doskonalenia umiejętności komunikacyjnych (tworzenia tekstów własnych).
Przewidziane w podstawie programowej zagadnienia językoznawcze zostały omówione w odrębnych rozdziałach, zintegrowanych tam, gdzie było to możliwe z treściami z zakresu literatury i kultury.
Poza materiałem historycznoliterackim i językoznawczym podręcznik wprowadza różnorodne interdyscyplinarne konteksty interpretacyjne: plastyczne, filozoficzne, kulturowe i historyczne oraz biograficzne. Ciekawy dobór dzieł plastycznych ma sprzyjać pogłębionej refleksji nad kulturą, a przede wszystkim pomagać w zrozumieniu tekstów literackich. Wiele ilustracji zostało opatrzonych rozbudowanym komentarzem, który wprowadza ucznia w podstawy odbioru dzieła sztuki, i poleceniami ukierunkowującymi interpretację.
Naprzemienny układ przystępnie napisanych partii wykładowych, okienek z wiadomościami encyklopedycznymi bądź ciekawostkami, interesujących i nieschematycznych streszczeń utworów. Taki kształt książki nawiązuje do dobrze uczniom znanej formy hipertekstu. Atrakcyjna, a zarazem prosta i przejrzysta forma ułatwia percepcję materiału i pracę z książką.